Wist je dat sommige muziek in de middeleeuwen streng verboden was? Je kon worden opgehangen, geradbraakt of met andere narigheden worden geconfronteerd als je een bepaalde combinatie van tonen achter elkaar of samen tegelijk speelde (bron: de volkskrant).
Even een gitaar pakken (of in die tijd, waarschijnlijk een luit) en op een pleintje zomaar wat proberen wordt dan levensgevaarlijk. Je kunt dan eigenlijk geen muziek maken zonder eerst muziek te studeren, want hoe weet je nu, zonder enige muziekkennis, of je niet toevallig die beruchte combinatie van tonen speelt?
Welke verboden tooncombinatie was dat dan?
Dat betrof de zogenaamde tritonus-interval. Dat is een combinatie van tonen die 3 hele tonen van elkaar verwijderd zijn. Deze toonafstand werd beschouwd als ‘des duivels’. Hij wordt ook wel ‘diabolus in musica’ genoemd (de metalband Slayer heeft daar nog een album naar vernoemd).
Hoe speel je een tritonus?
Wil je hem zelf spelen (nu mag het wel): De tritonus-interval op gitaar is een afstand van 6 frets. Of nog makkelijker, bijvoorbeeld: de 6e snaar los (de dikste) en de eerste fret op de 5e snaar (een ‘E’ en een ‘Bes’).
De tritonus op gitaar met E en Bes, gitaartab en voorbeeldfoto van vingerzetting
Iets duidelijker voorbeeld van de tritonus voor de foto
Een tritonus-interval vanaf de 1e fret op de 6e snaar en de 2e fret op de 5e snaar (een ‘F’ en een ‘B’) is iets moeilijker om te spelen, maar duidelijker om op een foto te laten zien (de ingedrukte snaren sla je aan).
De tritonus op gitaar met F en B, gitaartab en voorbeeldfoto van vingerzetting
Als je het zo hoort, dan valt het wel mee toch? Tegenwoordig worden deze tooncombinaties meer ervaren als ‘spannend’ in plaats van dat ze aan verdoemenis worden toegewezen.
Deze interval wordt in de hedendaagse muziek heel veel toegepast. Klassieke muziek (vooral filmmuziek, om het extra spannend te maken), jazz, rock. In de Heavy Metal is deze toonafstand zelfs niet weg te denken. En dan vooral de combinatie tussen ‘E’ en ‘Bes’. Vaak ook nog op omlaag gestemde gitaren, om het nóg dreigender te maken.
Je kunt een tritonus ook stapelen.
Je pakt dan iedere keer 3 hele tonen (6 frets) verder dan de laatste.
Op gitaar ziet dat er zo uit:
Een gestapelde tritonus op gitaar met F en B, gitaartab en voorbeeldfoto van vingerzetting
Hoe speel je deze trinotus
- 3-dubbele tritonus F – B – F – B
- Begin op de 1e fret van de 6e snaar. Dat is een ‘F’
- Dan een ‘B’ op de 5e snaar (2e vakje).
- En dan verder met de volgende ‘F’ op de 4e snaar (3e vakje)
- en de volgende ‘B’ op de 4e snaar (4e vakje).
- Beetje een rek en strek-oefening voor je vingers ook 🙂
Tip: gebruik een capo
Is de afstand te groot voor je vingers? Probeer dan eens met een capo op de 2e of 3e positie. Dan zijn de vakjes minder breed en hoeven je vingers minder ver te strekken.
Hier en nu mag de trinotus
En hier in Nederland, in deze tijd, mag dat gewoon. We staan er over het algemeen waarschijnlijk niet eens meer bij stil. Zolang muziek maar niet haatdragend of haatzaaiend is, mogen we in dit land iedere soort muziek maken en iedere expressie voeren.
Daarom is het ook zo’n geweldig feest op de bevrijdingsfestivals, waar je een grote diversiteit aan bands, muziek en stijlen kunt zien. En als het dan ook nog eens prachtig weer is, zoals vandaag, wauw 🙂
Iedereen mag ook muziek maken
Je mag jezelf gewoon muzikant noemen. Je hoeft geen hoge opleiding te hebben gevolgd. Je hoeft geen virtuoos te zijn. Je hoeft geen noot te kunnen schrijven.
Je kunt volledig losgaan op een instrument en spelen wat jij vind dat leuk klinkt en wat goed aansluit op een bepaalde emotie die je wilt overbrengen.
Optimale vrijheid in je muziek
Je hoeft je niet te laten imponeren door de gitaarhelden op youtube. Je kunt een gitaar pakken die toevallig in de hoek van de kamer staat en gewoon proberen.
En als je dan toevallig de tritonus te pakken hebt, nou dan heb je een spannende tooncombinatie. En na deze blog ook gelijk een mooi verhaal voor je luisteraar 🙂
Een beetje houvast is wel handig
Ja, dan zit je met zo’n gitaar op schoot. En een idee van ‘alles mag!’ Tja, een stuk of 19 à 20 vakjes, 6 snaren. Dat zijn 20 x 6… zo’n 120 mogelijkheden. En die kun je ook nog combineren. Ehh…?
Wil je toch een beetje meer richting tijdens je start op de gitaar? Wat meer houvast bij je eerste stappen? Laat me je dan helpen. Er staat een gratis gitaar starters-workshop voor je klaar. Geen voorkennis nodig. Je kunt direct beginnen.
Veel succes 🙂
Arvid
PS: Meer lezen over de tritonus?
- Dit artikel op Wikipedia geeft wat theoretische uitleg.
- Leuk om te lezen is dit artikel van Pay-Uun Hiu in de Volkskrant.
